Individi i shendoshe& Shoqeri e shendoshe!

Ndryshimet qe ka pesuar shoqeria Shqiptare gjate shekullit te 20 kane qene te medha. Keto ndryshime nuk kane kaluar pa rrjedhoja ose me mire pasoja qe kane ndikuar negativisht ne pasjen e nje shoqerie te civilizuar ose me mire te kulturuar.  Megjithate njeriu pershtatet shpejte me ndryshime ekonomike dhe shoqerore dhe i perqafon ato ashtu ne menyre te pavetedijshme.

Ndryshimet e fundit te nje shoqerie nen nje regjim diktatorial qe ne jemi deshmitare kane lene gjurme ne ndergjegjen e kombit.

Shqiperia sot eshte me e pasur se 20 apo 10 vjete te shkuara. Eshte kjo nje faktore qe njerezit jane me te lumtur?Shtrohet pyetja tjeter po aq vitale, eshte sot shoqeria Shqiptare me e edukuar? Or jemi me te lire se sot se ne periudhen komuniste? Kushdo mund direkt te jap nje pergjigje te thjeshte duke thene se ne sot jemi me te lire ( jemi me te vertete? ) ose jemi me te pasur por jo shume njerez do te pergjigjen qe Shqiptaret sot jane me te lumtur.

Ku eshte problemi qe shoqeria jone sot nuk duket e lumtur ne dukje? Kjo eshte nje teme qe duhet perfshije psikologe ose njerez  qe meren me menyren e te menduarit dhe te vepruarit te qenies njerezore ne nje situate dhe vend te caktuar. Por kjo nuk do te thote se nje mendim i nje obzervuesi  te njerezve nuk eshte me vlere.

Ne sistemin shkollor tradicionalisht ne Shqiperi nuk eshte inkurajuar menyra e te menduarit me koncept. Po ashtu ne na mungon nje menyre xhentile se si integrohemi me njeri tjetrin. Cfare do qe meson apo lexon do te jete e pa dobishme nese nuk arsyeton ose gjykon rreth vetes tende. Gjithashtu cfare eshte me e rendesishme eshte te njohesh mendimet e te tjereve. Kjo eshte e rendesishme sepse te ndihmon te formosh mendimet e tua.

Po ashtu eshte e rendesishme qe te arsyetosh opinionet e te tjereve qe te mos perserisesh ato te tyret sepse do te dukesh si papagalle. Gjithashtu, marja ne konsiderate jo vetem opinionet, mendimet por edhe ndjenjat e te tjereve eshte dicka virtuoze. Vetem duke pasur virtute te cmuara kupton vlerat e njerezimit. Nese zoteron parime te cmuara ne jete e cila eshte nje pamje e njeriut pa keqdashje, hile, zakone te keqija dhe dikush qe eshte i veshtire, nuk demonstron gje tjeter por nje shembull te nje njeriu virtuoz. Kjo cilesi duhet te te shoqeroje cdo njeri si ne jeten private dhe ate publike. Te jeshe xhentil rreth grave, femijeve dhe kushdo dhe nese je i tille te tjeret deshirojne te jene ne shoqerine tende dhe te pelqejne. Po ashtu thyerja e premtimit te bere, demontron asgje tjeter por nje karakter te dobet, pandershmeri dhe immoralitet. Dikush qe eshte i tille nuk mund te te shihet por vec nje person qe nuk ka parime dhe eshte i shemtuar nen syrin e njerezve, dhe ata qe jane besimtare ne syte e Zotit.

Nje aspekt tjeter qe eshte karakteristike e thuajse cdo shoqerie duhet te pushtoje mendjen e nje njeriu me virtute: kjo eshte te jeshe i bindur qe askush nuk eshte i pa rendesishem dhe mos-perfillja te kushton nje dite. Kjo eshte e lidhur me te qenit i afte te kuptosh te tjeret dhe te ti trajtosh ate me dinjitet. Nese njeriu ben nje gabim me kohen duhet te falet por perbuzja, mosperfillja kurre nuk falet sepse cdo qenie njerezore ka krenari.

Qenia njerezore eshte nje kompleks komponentesh, si arsye, deshire, vullnete, pasione, oreks dhe keta komponent jane ne perqindje te ndryshme ne nje individ dhe njerezit jane te ndryshem nga njeri tjetri. Nje komponent qe te gjithe e kane eshte arsyetimi  e cila duhet te udheheq jeten e individi pa perfshire pasionet. Nese gjithmon arsyeton perpara cdo veprimi, nje person eshte i destinuar te jete i sukseshem ne jete dhe ai do te kete nje familje e shendoshe dhe si pasoje nje shoqeri te shendoshe ashtu se Greket e Lashte thane: nje individ me mendje te shendoshe do te thote nje shoqeri e shendoshe.

Cfare eshte morale dhe imorale!

Korrupsioni eshte nje nga problemet qe sot ka pushtuar klasen politike dhe mediat ne Shqiperi dhe ne shume vende te tjera te botes ku mendohet se ka nje shtyp te lire. Korrupsioni nuk eshte nje  fenomen e ri dhe pajteter do te shoqerojne njeriun per sa kohe te gjithe njerezit nuk do te jene perfekt.

Ne lidhje me vajzen e Kryeministrit Sali Berisha dhe perfshirja e saje sic thuhet nga media ne marreveshje fitimprurese, vetem, se eshte vajza e tije. Sa te verteta jane keto akuza nuk eshte dicka qe do te ndalemi ketu se nuk eshte detyra e popullit te thjeshte qe aspiron nje jete me te mire te meret me akuza te tilla.

Te luftosh pasojat eshte nje beteje e humbur. Beteja duhet te filloje se cilat jane shkaqet e ketij fenomeni. Nese analizon sjelljen e njerezve kur askush nuk shikon mund te shikosh , sjellje qe nuk mund te ta kesh imagjinuar. Nje individ qe mendon se nuk eshte nen veshtrim ndoshta do te vjedh cfaredo qe deshiron, ka lidhje dashurore ose seksuale me cilindo qe takon, nxjerre njerez nga burgu dhe me ne fund mendohet se eshte i pa-arritshem, per arsye se ai mundet dhe mendon nese vepron ndryshe eshte i cmendur.

Te aspirosh te jeshe nje qytetare i nderuar do te thote qe gjithmon te sillesh ne menyre te shkelqyer dhe veprimet e nje individi udhehiqen nga motivi i zoterimit te virtuteve.

Ketu vjen momenti kur individi perfshihet ne dicka qe eshte morale ose imorale.  Nese je ne pushtet, dhe per arsye te pushtetit deshiron qe i gjithe populli te kete virtute dhe jo te jete imoral.  Cfare poltikanet duan te arrijne eshte standartet me te larta te te qenit imoral dhe te japin imazhin e moralit te larte, ndersa ne fakte ata vete nuk kane virtute. Si rezultat  i ketij imazhi nje politikane ose nje biznesmeni, ai perdor kete imazh qe ka” parime” , shfrytezon kete per te perfituar per vete dhe miqte e tije, ne avantazhin dhe suksesin e tije.

Se si mund te korrigjohet kjo sjellje, eshte te  keshe me shume Akte Parlamenti dhe te ndryshosh mentalitetin. Ose do te jete me mire sikur te zgjedhesh njerez me te ndershem ne pushtet apo biznes -persona or shtro pyetjen jane te gjithe pa virtute sot?

Mesazh i ri!

Me duket sikur po vdes.

Ketu i vetmuar i larguar,

ku meson te verteten sot. Dua te tju tregoje jo me shume se kaq. Nuk ka zgjidhje

dhe te gjitha shpresat me kane braktisur dhe e gjithe kjo eshte i madh zhgenjim!

Dua te ta provoje dhe te qaje dhe njehere, lote qe te kthjellojne,

dhe ndoshta dhe njehere tjeter e kaluara mahnitese,

dashurine do te rrise,

aty brenda meje dhe brenda kenges tende

ku une do te gjeje, ty te pafajshme,

Shqiponjen qe majat me te larta pushton,

ashtu si femije i vogel,

dhe bashke me te gjithe kujat,

Shqiponja me syte e mprehte krenare qendron!

 

 

Te paret e mi

Ndoshta fjalet e mia ju mund te ti shihni si te fresketa, si gjethet e trandafilave ne Maj, ku dikush qe do te kepusi gonxhet a sapo celura do te shmangi gjembat ne kurriz te tyre.  Por eshte dicka qe duhet pare sikur Hena po ndricon gjethet dhe gjembat e vegjel te cilet e ndryshon ngjyren ne gri nen rrezet e saje, dhe kjo duket si nje vello ku enderrat tona gjejne parajsen.

Ne te vertet fshaterat me nje pamje spektakulare duken sikur vajtojne, ku ne te vertet sheh rreze qe depertojne ne menyre ta padukshme te perendimit ne shtepizat e tyre te vogla, dhe mbyten tek ata qe kerkojne pak qetesi.

Vera vjen dhe cdo gje eshte nen rrezet perveluese te diellit, por ti qe kerkon pak qetesi dhe ndricim mendje dhe syte te cojne larg majave te maleve qe te rrethojne. Ti me mendjen tende kerkuese, obzervuese thua , po te paret e mi?

The pyetjet qe i ben vetes te shtojne kureshtjen dhe thua: jemi ne duke ndjekur traditen e vjeter te tyre, rrugen qe te con ne lendinat e gjelbra ku barinjte conin tufen e tyre ne vere, dhe ecnin ata ne brigjet e lumit, ku jeshillleku dhe qetesia mbreteron?

Dhe pergjigjesh ashtu po zerit tend sikur degjon ekot e zerit kur jep nje lajme te gezuar ne mes dy malesh, dhe ndjen sikur ti vete po fluturon drejt qiellit blue dhe Henes ku deshiron te vesh koken tende dhe te fleshe: Une po i ndjek gjurmet e tyre, me zerin tend i cili shkembi buze detit dridhet.

Tani aty pergjate lumit ku tufa e dhenve eshte, ku ajri vjen ashtu, lehteson zemren dhe ti hap krahet dhe mundesh te fluturosh. Dielli ndricon dhe gjallesat i sheh me endje dhe i thua vetes , rera shkelqen dhe imazhe te argjendte ti perfyturon.

Aty ku valet e detit lajne token, aty ku njerezit me ngadal ecin, ti degjon tinguje melodioz.

Ah, perse une nuk jam me barinjte e tokes sime?

Burrat dominojne ne Balkan!

Cfare fshihet pas “macoizmit” te meshkujve ne Ballkan?

Njeri muskuloz, i pasur dhe hipermashkullor: keto jane idealet e meshkujve ne Ballkan, vlereson Gabriella Schubert ne studimin e saj “Homo balcanicus”. Cfare fshihet pas “macoizmit” te meshkujve ne Ballkan?
Nje zinxhir floriri ne qafe, celesat e nje Mercedesi dhe te pakten dy Smartphone. Te gjitha keto gjera duhen hedhur mbi tavoline me se miri, ende pa e hapur gojen dhe pa filluar biseden me zonjen qe shoqeron – sepse zonjes menjehere i duhet treguar se kush eshte ai. Ky eshte nje prej idealeve te shume meshkujve ne Evropen Juglindore, kur dalin per here te pare me ndonje femer.
Femrat gjermane filozofojne dhe shkruajne vitet e fundit fejtone ne gazeta per sjelljen e burrave ne vendin e tyre duke konstatuar se ata shpesh jane teper te terhequr, te pavendosur dhe mbase teper te bute. Ndersa tek “Homo balcanicus”, sic e pershkruan shkencetarja Gabriella Schubert ne studimin e saj, keto probleme nuk ekzistojne. Karakteristikat e “Homo balcanicus” jane atributet e macoisteve, pohon profesorja me origjine nga Hungaria. “Sipas mendimit tim, “Homo balcanicus” eshte nje tip i vecante i mashkullit, i cili ka dale nga ndryshimet e fundit ne keto vende. Ai rrjedh nga qarqe te ndryshme shpesh te dyshimta, qe do te thote, behet fjale per meshkuj, te cilet kane shfrytezuar pasigurine dhe kaosin e kohes se ndryshimeve per t’u pasuruar”, pohon Schubert.

Rruget (ilegale) te pasurimit
Keto rruge nuk jane gjithmone legale. Shume meshkuj te elitave te reja vijne nga qarqe gangsteresh, truprojash apo ithtare te sporteve luftarake. Ata bartin petka me marka te njohura dhe paraqiten si moderne, nderkohe qe modeli i tyre i femres i takon te se kaluares. “Ne njeren ane ata shfrytezojne tekniken me te re elektronike dhe automjetet me te rinj. Ndersa ne anen tjeter, kultivojne nje qendrim macoist, ku u jepet perparesi femrave qe u pergjigjen shijes se tyre te seksit”, pohon Gabrielle Shubert.
Ketu bejne pjese kryesisht femrat te cilat shikohen si “seks bombe” dhe te cilat sipas deshires se “Homo balcanicus” ne vecanti theksojne dukjen e jashtme. Ky model i femrave eshte i njohur edhe ne vendet perendimore, por duket se ne vendet e Evropes Juglindore femrat jane me shpesh te gatshme qe t’u pershtaten kerkesave te meshkujve – si ne aspektin e veshjeve ashtu edhe ne kuzhine.

Edukimi i gabuar i femres
Gjyshet dhe nenat kane ndikuar shume ne edukimin e tyre. Ne raportet mes meshkujve dhe femrave ne Evropen Juglindore luan nje rol shume te rendesishem edhe tradita, apo patriarkati ballkanik. Gabriella Schubert e pershkruan kete si nje rregull social me nje strukture te rrepte. Familjet jane bashkuar ne te kaluaren per te mbijetuar ekonomikisht koherat e veshtira. Edhe sot ka per shembull ne Shqiperi apo ne Kosove ende forma te familjeve te medha qe funksionojne sipas ketij modeli. Femrat ne keto familje shikohen shpesh vetem ne rolin e nenes – ne rastet me ideale si nena te djemve.
“Kur nje mashkull nuk ka asnje djale shikohet si mangesi, sepse linja e meshkujve duhet te vazhdoje”. thote Gabriella Schubert. Ne rolin e saj klasik te nenes, femra ne Evropen Juglindore nuk ka perjetuar ndonje ndryshim teper te madh pozitiv as ne koherat e socializmit, shpjegon ekspertja nga Jena. Femrat kane punuar me orar te plote edhe ne ato kohera. Ndersa pas orarit te plote te punes ne ndonje fabrike apo zyre, ato jane detyruar te kryejne edhe te gjitha punet e shtepise. Edukim i femijeve ne keto vende ende kuptohet vetem si obligim i femrave – sepse “Homo balcanicus” e ndjen veten si dikush qe eshte percaktuar per pune me te rendesishme. Qofte madje edhe kur pi birre dhe shikon televizor, perderisa e dashura e tij kujdeset per punet e shtepise, lan dhe pastron.
Nga femra pritet ne anen tjeter qe te fitoje para, te jete nje grua dhe nene perfekte ne shtepi, por njekohesisht te jete edhe erotike. Por Gabriella Schubert thote se disa gjera po ndryshojne ngadale. Femrat e reja ne Evropen Juglindore po udhetojne gjithnje e me shume jashte vendeve te tyre ku njihen edhe me modele te tjera femrash. “Homo balcanicus” ne te ardhmen do ta kete gjithnje e me veshtire te gjeje partnere sipas deshires se tij.
Per te humbur kohen dhe me shprese te fitojne
Nevoja per mbijetese dhe pamundesia per ta bere kete ne menyre te ligjshme shpeshhere con ne rruge pa krye. Te rinjte e frekuentojne lokalet e lojerave te fatit nga nevoja per mbijetese
Nevoja per mbijetese dhe pamundesia per ta bere kete ne menyre te ligjshme shpeshhere con ne rruge pa krye. Dhe keshtu, burimi i pretenduar per nje te ardhme me te mire pernjeheresh shnderrohet ne varr per te tashmen e ndertuar me mund. Megjithese me perjashtime, kjo eshte rruga qe shtrihet me se shpeshti para atyre qe vizitojne lokalet e lojerave te fatit. Kete me se miri e e di kjo nene e dy femijeve, bashkeshorti i se ciles e ka vene ekzistencen e tyre ne loje fati. “I ka humbur te gjitha te hollat. 20 mije pernjeheresh… Para 4-5 vjetesh ka filluar te luaj, po rralle ka fituar dicka. E me humb, i ka humb te gjitha nje nga nje. Kerrin qe ia ka dhane vellai, kursimet qe i kishim ne banke, arin e nuserise sime, te gjitha dite per dite. Derisa, para pak javesh i ka humb 20 mije brenda nate! Tash jetojme me mund… Por, fale Zotit te pakten shpine e kemi! Tash s´po ka me shku me lujt e po ban edhe telashe, se kjo ish si droga,” rrefen A. H., nga komuna e Pejes.
Lokalet e lojerave te fatit frekuentohen nga te miturit deri te pleqte
Lokalet e lojerave te fatit ne Kosove frekuentohen prej moshes 7 deri ne 70-te vjecare, mendon Vaxhide Sopjani, sociologe, sipas se ciles me se paku ne kete loje jane qytetaret fitimtar. “Grupmoshat e njoma i shtyn mungesa e aktiviteteve dhe mungesa e kontrollit te familjeve. Se, keta kerkojne nga familjet para dhe neqoftese nuk i marrin, ata fillojne e vjedhin se pari familjet e tyre. Ndersa te rinjte e afte per pune i frekuentojne keto lokale per te humbur kohen si dhe me shpresen mos po fitojne dicka. Ata nisen nga mendimi se do te fitojne dhe do t’ i shperblejne familjet, pra gjithnje mendojne se do t’ fitojne dhe nuk shohin prapa e aq me pak i parashikojne pasojat. Ky eshte edhe problemi qe krijohet varesia. E ne fakt ketu fitojne vetme bastoret, sigurisht me ndonje perjashtim”, thote z.Sopjani per te cilen roli i familjes ka nje rendesi te vecante ne parandalimin e ketij problemi dhe pengimin e terheqjen graduale te femijeve, mendon socilogia Sopjani.

Mali i papermendur!

Libra te ndryshem te shkruajtur ne Anglisht jane botuar kohet e fundit per Shqiperine. Shkrimtare te huaj paraqesin nje interes te vecante per veriun e Shqiperise. Pamja piktureske i veriut  ka terhequr shume historian kohe pas kohe. Po ashtu historia e lashte e ketyre viseve paraqet interes te madh ne arenen nderkombetare ne kohet moderne. Ne librin e titulluar Jete te Gjate Femijeve Tuaj, nga Marjorie Senechal dhe Stan Sherar te cilet sjellin historine e lashte. Dicka teper interesante qe ne kete liber thuhet eshte lidhja e historise se pasur te ketyre viseve duke filluar nga rapsodite e tyre  te cilat konsiderohen me origjine  Homerike. Po ashtu nje liber tjeter botuar ne Londer nen titullin Toka e Shqiponjave , nga Robin Tenyson, ku ben analogji Dardaneve me popujte qe jetuan Trojen ose Izmir i Turqise se diteve te sotme.Trojanet mbasi humbjes se luftes me Greket lane Trojen dhe merguan ne vende te ndryshme dhe nuk perjashtohet mudesia qe Dardania mban emrin e nje populli qe jetonte ne Troje. Por ne kete shkrim te shkurter ne nuk do perqendrohemi ne fakte historike.

Duke asimiluar keto histori te ndryshme te lind idea te shkruash per vende po aq piktureske te cilat, jo te huaj por edhe vete Shqiptaret nuk kane paraqitur ndonje interes ne shkrimet e tyre perfshi ketu viset e Shqiperise se mesme si Gramsh dhe Berat. Dicka qe eshte e perbashket me njerez qe shkruajne per veriun e Shqiperise dhe ketije shkrimi eshte: jeta e thjeshte ne nje fshate apo qyteze te vogel.

Tregimet e te pareve jane evidence qe kerkon pak imagjinate se si nje familje ne fshat jetonte dhe vazhdon te jetoje. Me rritjen ne numer te pjesetareve te nje familje, siperfaqja e tokes shtohej gradualisht. Kur ata mundeshin, percaktonin se cfare toke do te ishte e begate per kultivim. Ndoshta kjo kerkonte te prisje pyll, i cili do te perdorej si lende ndertimi per banesat e tyre. Banesat duhet te kene qene te vogla. Ndoshta kishte familje te cilat jetonin ne nje vend ku edhe bagetia jetonte por ata duhet te kene qene te kenaqur sepse nese nuk ke jetuar me mire, dhe ky standard eshte me i larti, atehere me mire qe kjo kenaqsi eshte siguruar nga ijnoranca.

Pranvera eshte stina me e bukur ku cdo gje lulezon dhe gjelberon. Gusht-Tetor eshte sezoni e vjeljes se frutave te cilet e bejne jeten akoma me te kendshme. Ne muajte e Veres njerezit ne viset e tjera te Shqiperise ishin vendosur buze lumenjve dhe ne rreze te kodrave ose maleve, ku zagushia evitohej nga pak.  Me vjeljen e frutave perqafimi e kesaj ndjenje ngazelluese, ku cdokush, pret qiellin me re te erret te dimrit. Megjithate pranvera e ardhshme me bukurite e saje mbetet brenda zemres se njerezve qe jetojne nje jete te thjeshte ashtu si cdo qenie njerezore pret mengjezin pas nje nate te erret.

Pa dyshim do te kete pyetje, perse zgjodha te shkruaj per jeten e thjeshte ne fshat nisur nga imagjinata ime. Perse?

Sepse terreni i Shqiperise se mesme ka nje pamje mahnitese dhe romantike,  pershkuar nga shume lumenje te medhenje, liqene te medha, pyje lisash, plepash, shelgje, pjergullat me rrushe dhe pyjet e pishave ku gjelberimi eshte i perjetshem. Mali i Tomorrit dhe male te tjera me te ulet te cilat nuk njihen me emer nga njerezite qe jetojne rreth tyre, u kane dhene atyre jete  dhe gjalleri. Nje dicka tjeter me shume rendesi e cila te copeton zemren, eshte ajri i paster dhe inteligjenca e njerezve qe kane jetuar dhe jetojne ne keto vise.

Fshataret qe meren me kultivimin e  tokes, te cilet kane asnje veti te hileqareve qe sjellin pisllikun ne jeten e tyre te thjeshte, duke krahasuar me sjelljen e disa njerezve ne qytet e cila eshte me e prirur per te bere me shume kompromise. Keto krahasime vijne nga tregimet e te te moshuarve te cilet jetuan ne nje kohe ku cdo veprim ishte i rregulluar nga zakonet dhe traditat  e vjetra, por si edhe nga eksperienca ime ne nje moshe fare te re.

Tregime te te moshuarve te cilat i kemi marre si udhezime per jeten: te jeshe i pavarur dhe te zoterosh virtute te larta, te kesh pasuri pa demtuar askush, te keshe nje mendje te pasur, duke ruajtur pasurine shpriterore me nje buzeqeshje kundrejt lirise individuale.

Une duhet te besoje ne dicka! Imagjinata ime me kerkon te rend te kerkoj strehe ne keto vise, te behem Zane dhe te shperndaje zerin tim, te terhiqem nga te gjitha zhgenjimet qe jam e kercenuar, por arsyeja me terheq zvarre duke peshperitur fjalet: bota eshte bote, dhe njeriu ka drite dhe erresire, i cili ne raste te ndryshme inkurajon dashuri dhe shemti, adhurim dhe antipati.

Te gjitha keto jane te shkruajtura me majen e nje lapsi te holle, dhe percjellin nje mesazh qe njerezit e kane te lehte te kuptojne duke perdorur vetem pak imagjinate.

Opinioni qe Perendimoret krijojne per Shqiptaret!

Keto vezhgime jane nje permbledhje e shkurter e shkrimtares Amerikane qe ka jetuar ne Shqiperi per disa vite dhe ka punuar per Banken Boterore me emrin Susan E. Pritchett Post.

Nje nga shembujte qe ajo analizon ne librin e saj qe titullohet Grate ne Shqiperine Moderne eshte: Shume shpesh informacionet jane premtuar per neser, por kurre nuk arrijne. Nga keto moskuptime te sjelljes se Shqiptareve qe ajo punonte,ajo donte te arrinte te kuptonte arsyen, perse ky lloje mentaliteti?. Se si  e anlizon ajo kete sjellje dhe konkluzionin qe arrin, eshte teper interesant dhe konkrete doja te thoja. Ajo thote se kur punonim ne nje projekt dhe kishim objektivat te caktuara, qe do te arrinim.Nuk kishte ide te qarta se cfare hapash do te ndermerreshin per te arritur keto objektiva, si perfundim cfare strategjie duhej ndjekur? Por thote ajo, mund te merrje vesh se cfare aktualisht do te ndodhte duke pire kafe me te tjere.  Ose ajo shton, mund te marresh veshe mbas disa vitesh se cfare do te arrihet, por jo shume e qarte se cfare objektivash do arriheshin, ose objektivat ishin te ndryshme me ato qe ishin vendosur ne fillim te projektit.  Ne nje raste Susane, ngaqe ishte teper e zhgenjyer se cfare po ndodhte dhe nuk po arrihej, cka ishte planifikuar fton per nje kafe nje nga drejtuesit  (Shqiptare) per nje kafe dhe e pyet perse nuk po progreson asgje, kur disa nga njerezit e perfshire ne kete projekt kane punuar shume. Ky person i pergjigjet asaj me gjakftohtesi duke i thene ” Susan, ti nuk kupton. Nese nuk ben asgje, nuk arrin te besh gabime”.

Nuk  mund te te them, nese njeri nga ne Shqiptaret do te ishim ne nje projekt ne nje vend jashte Shqiperise dhe dikush do te fliste me kete gjuhe cili do te kish qene reagimi! Kjo vjene dhe nga nje regjim qe ndrydhi cdo njeri me iniciative. Nje pune, ne kohen e socializmit nuk varej thote autorja nga krijimtaria, ose ide te reja por direkt nga zabitimi i urdhrave.

Po ashtu autorja arrine ne konkluzionin duke punuar me Shqiptare, qe Shqiptaret jane burokrate dhe pelqejne te komplikojne problemet.  Ajo vazhdon te komentoje,  ndoshta kishte njerez qe me qellim i komplikonin problemet. Ajo mer si shmebull, ligjet jane hartuar ne ate menyre qe jane jo te prere, ku ka vende per spekullime. Me shume ligjet Shqiptare thote ajo, jane si udhezime dhe jo si rregulla qe kerkojne te mos thyhen.  Procedurat e ndryshme jane pa vlere, dhe ka konflikte midis nevojat e njerezve -bazuar ne shmebuje historike-te zbatohen urdhra te njerezve siper atije, dhe deshirat e njeriut te kenaq interesat e tije dhe te klanit te tije. Ky konkluzion qe ajo ka arritur eshte me shume se i vertete. Problemi eshte qe, Shqiptaret e kane shume te lehte te gjykojne te tjeret qe nuk jane pjese e klanit, apo familjes se tyre, por nuk kane aftesine te mendojne, the perfyturojne, se si te tjeret i mendojne dhe perceptojne veprimet e tyre. Te punosh me Shqiptaret ku intelligjenca nuk mungon eshte, si te futesh veten ne nje qark ku nuk ke rrugedalje.

Nje nga konstantimet qe eshte teper serioze,  autorja ka bere ne librin e saje eshte, qe Shqiptaret kurre nuk tregojne te verteten rreth jetes se tyre personale dhe rreth biznesit. Si pasoje e kesaje karakteristike e cila eshte konstantuar edhe nga te huaj te tjere, shume investitore kane lene Shqiperine, sepse ishin genjyer shume shpeshe nga Shqiptaret. Nese themi qe ky mentalitet i njerezve ne Shqiperi nuk ndihmon jo vetem individed, por,  me e keqja eshte qe, gjithe shoqeria vuan si pasoje e ketije mentaliteti. Por si cdo veprim e ka nje shkak. Jo vetem gjate periudhes komuniste por ndoshta nder shekuje Shqiptaret nuk kane demonstruar arsyetim te thelle. Cfare kjo do te thote eshte qe: arsyeja nuk eshte inkurujuar. Kjo nuk do te thote qe ne Shqiperi nuk ka pasur intelligjence. Shoqerise Shqiptare i eshte diktuar se cfare te mendoje. Simbolet kane qene historikisht dicka qe jane respektuar, por Shqiptareve ju ka munguar trajnimi i mendjes se si te krijoje ose te marri iniciative te arrije objektiva te caktuara. Per gjysem shekulli Shqiptareve  u ishte thene se si te ushqeheshin, se sa te pavarur ishin- kur cdo kush e dinte qe ato ishin genjeshtra. Dhe ne keto kushte Shqiptaret, nuk kishin zgjedhje, por te perserisnin fjalet ose propoganden si papagall.

Shqiptaret thekson autorja nuk jane te hapur te shkembjene informacion. Aty mund te pikasesh qe nuk kane besim tek njeri tjetri. Ata operojne ne pune sikur cdo gje qe bejne eshte sekret. Kjo prape reflekton se si ishte operuar ne zyrat ish-komuniste por ne shume raste dikush qe mban informacione ka interes personal.

Shqiptaret ajo vazhdon kane nje reputacion per te piset dhe te pasjellshem nga Perendimoret Europiane dhe standarded Amerikane.  Eshte e pashmangshme nese jeton ne Shqiperi te mos shohesh veprime te shemtuara si ,te shohesh burra te pa-rruajtur ne rruget e qytetit te Tiranes edhe ne qytete te tjera, te palare, shfryjne hundet dhe urinojne ne rruge. Po ashtu nje nga zakonet e shemtuara qe sheh eshte e peshtyra ne rruge, femije te palare dhe era e trupit eshte e padurueshme.

Me ardhjen e demokracise jane shtuar disa veprime te shemtuara te tjera si agresiviteti ne rruge kur njerezit ngasin makinat, no respekt per dritat e trafikut, hedhjen e plehrave ne toke, veshja extravagante ose tualeti i ekzagjeruar.

Nje permbledhje jo shume larg realitetit te shoqerise Shqiptare. Lexuesit e ketije posti jane te ftuar te sjellin dhe ndajne experiencat e tyre si te keqija dhe sugjerime se si disa gjera qe nuk kushtojne leke mund te eliminohen.